پتانسيل هاي خاموش ايران و عراق در حال منفعل شدن

آنچه كه از ديده ها وشنيده ها بر مي آيد دولتمردان عراقي سعي دارند در چارچوب يك سلسله سفرهاي متوالي روابط خود را با همسايگان بهبود و تعميق بخشند.

بديهي است كه در اين بين ج.ا.ايران در سياست خارجي عراق از جايگاه مهمي برخوردار خواهد بود. ايران براي عراق پتانسيل منفعلي   است كه بواسطه اختلافات چند دهه اي گذشته خاموش مانده است.

در مقطع كنوني دو كشور ايران و عراق در منطقه خاورميانه مي توانند نقش آلمان و فرانسه بعد از جنگ دوم جهاني را بازي كنند و با بر طرف كردن موانع موجود در بهبود وضعيت اقتصادي كشورشان موثر واقع شوند.

كشور عراق بواسطه سياست غلط سردمداران گذشته خود اكنون وارث اقتصادي با زيرساختهاي تخريب شده مي باشد و بسياري از فرصتهاي پيشرفت و سازندگي در طول سالهاي گذشته از بين رفته است. در حالي كه صحنه جهاني ميدان رقابت و سبقت گيري شده است سران عراق مجبورند براي جبران نواقص گذشته به تلاش مضاعفي دست بزنند.

بطور يقين در روابط اقتصادي و سياسي عراق، كشورهاي همسايه به دليل داشتن پتانسيلهاي مناسب تجاري در اولويت روابطي قرار خواهند داشت.

بر اساس اصل مهم اقتصادي " سطح كلان بازار"  در برقراري روابط تجاري مورد محاسبه قرار مي گيرد. از بين همسايگان عراق ج. ا .  ايران با داشتن بازار اقتصادي 70 ميليون نفري و اقتصاد مكمل نسبت به ساير همسايگان از جذابيت ها و امتيازات مناسب جهت گسترش روابط برخوردار است.

با نگاه به نماي اقتصادي كشورهاي همسايه عراق اين نكته آشكار مي شود كه كشورهاي كويت و عربستان كه پايه اقتصادي آنها بر اساس نفت خام مي باشد، با اقتصاد نفتي عراق همخواني ندارد، كشور سوريه و اردن نيز به دليل محدوديت جغرافيايي و عدم داشتن يك اقتصاد شكوفا و بازار اقتصادي محدود قابل مقايسه با ايران نيستند و تنها در اين بين همسايه شمالي عراق يعني تركيه است كه از قدرت اقتصادي همتا با ايران برخوردار است.

با اين اوصاف دو عامل باعث شده است تا موقعيت ج . ا . ايران بر كشور تركيه چربش پيدا كند. نخست با نگاه به موقعيت جغرافيايي منطقه علاوه بر نوار بياباني حايل كه نقطه جمعيت خير عراق را با كشورهاي عرب محدود كرده است وجود كوههاي مرتفع بين تركيه و عراق نيز باعث شده تا بر قيمت تمام شده كالاها اثر گذار باشد و سهولت روابط تجاري بين دو كشور امكان پذير نگردد. حال آنكه جلگه هاي وسيع بين ايران و عراق خود مزيتي است كه در پيش روي تجار عراقي گذاشته است.

عامل دوم اينكه از نظر فرهنگي بين مردم دو كشور ايران و عراق گرايش و علقه هاي عميق تري وجود دارد و وجود يك زبان مشترك فرهنگي روحيه همكاري را بين دو طرف ايجاد مي كند. ضمن آنكه نبايد فراموش كرد در حالي كه كشور عراق دوران بازسازي خود را مي گذراند كمك اعتباري يك ميليارد دلاري ايران به بخش خصوصي براي شركت در پروژه هاي بازسازي عراق و همچنين داشتن نيروهاي توانمند فني براي مشاركت در طرح هاي بازسازي عراق اهميت ايران را بيش از پيش براي مسئولان عراقي آشكار مي سازد.

علاوه بر نكات فوق سلسله سفرهاي نخست وزير عراق به كشورهاي همسايه از بعد ديگر نيز قابل بررسي است . فضاي اجتماعي كنوني عراق دوران گذار از آشوب و جنگ را طي مي كند. بطور يقين سكانداري چنين فضايي نيازمند مسئولي توانمند است . ابراهيم جعفري درصدد است با ايجاد روابط مناسب همكاري با كشورهاي همسايه و از بين بردن اثرات منفي تنشهاي گذشته از خود يك كيش شخصيتي توانمند در اذهان عمومي داخلي و خارجي نشان دهد.

سفر ابراهيم جعفري به تهران اگرچه با دعوت رسمي جمهوري اسلامي ايران و با اعلام پيش شرطهايي از طرف مقامات عراقي صورت مي گيرد، اما آنچه كه در سايه اين سفر مي تواند روي بدهد گشودن باب جديدي از همكاريهايي است كه در زير خاكستر شعله هاي جنگ هشت ساله بين ايران و عراق مدفون مانده و ممكن است در آينده توسط چكمه پوشان آمريكايي ادامه يابد.